Czy masz alergię na… mięso?
Choć ukąszenie kleszcza najczęściej kojarzymy z boreliozą czy kleszczowym zapaleniem mózgu, coraz więcej uwagi poświęca się innej, mniej znanej chorobie – zespołowi alpha-gal (AGS). To nietypowa, opóźniona alergia na mięso ssaków i produkty odzwierzęce, którą może wywołać nawet jedno ugryzienie kleszcza. W niektórych przypadkach zmienia to dietę chorego na całe życie.
Co to jest alpha-gal?
Alpha-gal to skrót od galaktoza-α-1,3-galaktoza – cząsteczki cukru występującej naturalnie w tkankach większości ssaków (poza człowiekiem i małpami człekokształtnymi). Dla ludzkiego organizmu jest ona obca, a kontakt z nią może wywołać reakcję immunologiczną.
W normalnych warunkach spożywanie mięsa wołowego, wieprzowego czy jagnięcego nie powoduje problemów. Jednak po wprowadzeniu alpha-gal do organizmu poprzez ślinę kleszcza układ odpornościowy może „uczyć się” traktować tę cząsteczkę jako zagrożenie.
Jak powstaje alergia po ukąszeniu kleszcza?
Według Centers for Disease Control and Prevention (CDC), podczas ukąszenia kleszcza do krwiobiegu człowieka przedostają się białka i inne cząsteczki znajdujące się w jego ślinie, w tym alpha-gal.
Najczęściej odpowiedzialny jest kleszcz lone star (Amblyomma americanum), występujący głównie w południowo-wschodnich i wschodnich Stanach Zjednoczonych. Jednak badania z ostatnich lat potwierdzają, że także inne gatunki – jak kleszcz czarnonogi (Ixodes scapularis) – mogą wywoływać AGS.
Układ odpornościowy zaczyna produkować przeciwciała IgE skierowane przeciwko alpha-gal. Od tego momentu każda kolejna ekspozycja (np. poprzez zjedzenie mięsa czerwonego) może wywołać reakcję alergiczną.
Objawy i ich opóźniony charakter
Jednym z najbardziej typowych aspektów AGS jest to, że objawy zwykle pojawiają się dopiero po 2–6 godzinach od spożycia produktów zawierających alpha-gal. To znacznie utrudnia powiązanie reakcji z posiłkiem.
Do najczęstszych symptomów należą:
- pokrzywka, świąd skóry,
- obrzęk warg, języka lub gardła,
- ból brzucha, nudności, biegunka,
- trudności w oddychaniu,
- wstrząs anafilaktyczny (rzadko, ale potencjalnie śmiertelny).
Reakcje mogą być bardzo różne u poszczególnych osób – od łagodnych do zagrażających życiu.
Skala zjawiska
CDC szacuje, że od 96 000 do nawet 450 000 Amerykanów mogło rozwinąć AGS w ciągu ostatniej dekady.
Między 2010 a 2022 rokiem zarejestrowano ponad 110 000 przypadków potwierdzonych laboratoryjnie, ale specjaliści podkreślają, że rzeczywista liczba może być znacznie większa. Wynika to z faktu, że wielu lekarzy wciąż nie jest zaznajomionych z tym schorzeniem.
Co więcej, choć początkowo AGS opisywano głównie w południowo-wschodnich Stanach Zjednoczonych, dziś potwierdzono przypadki na wszystkich kontynentach, w tym w Europie, Australii, Azji, Ameryce Środkowej i Afryce.
Leczenie i życie z AGS
Nie ma obecnie skutecznego lekarstwa, które „odczuliłoby” pacjenta na alpha-gal.
Jedyną metodą jest ścisłe unikanie wszystkich źródeł tej cząsteczki. Oznacza to rezygnację z:
- mięsa ssaków (wołowina, wieprzowina, jagnięcina, koźlina, dziczyzna),
- produktów mlecznych,
- żelatyny (często obecnej w deserach, suplementach i lekach),
- niektórych leków i szczepionek zawierających składniki pochodzenia zwierzęcego.
Profilaktyka
Ponieważ AGS jest wywoływany przez ukąszenie kleszcza, najlepszą strategią jest ochrona przed kleszczami:
- noszenie odzieży zakrywającej ciało w lesie i na łąkach,
- stosowanie środków odstraszających owady
- unikanie wysokiej trawy i gęstych zarośli,
- dokładne oglądanie ciała po powrocie z terenu.
Źródła:
- Macdougall, C. F., & Platts-Mills, T. A. E. (2022). The immunological basis of the α-Gal syndrome and delayed anaphylaxis to red meat. International Journal of General Medicine, 15, 5657-5670. https://doi.org/10.2147/IJGM.S374924
- Perusko, M., Varricchi, G., Matricardi, P. M., et al. (2024). α-Gal syndrome: Current insights into pathophysiology, diagnosis, and management. Frontiers in Immunology, 15, 1335911. https://doi.org/10.3389/fimmu.2024.1335911
- Sharma, S. R., Commins, S. P., & Platts-Mills, T. A. E. (2024). Experimental model of α-Gal syndrome demonstrates tick-induced Th2 immunity to galactose-α-1,3-galactose. The Journal of Allergy and Clinical Immunology, 153(5), 1423-1434. https://doi.org/10.1016/j.jaci.2024.01.012
- Banović, B., Šupić, G., Veličković, N., et al. (2025). Genetic and immunological factors in α-Gal syndrome: Towards personalized approaches in diagnosis and management. International Journal of Molecular Sciences, 26(2), 680. https://doi.org/10.3390/ijms26020680
- Erickson, L. D., & Smith, G. A. (2025). Pathogenesis of α-Gal syndrome: The role of tick bites in delayed meat allergy. Pathology, 57(1), 12-21. https://doi.org/10.1016/j.pathol.2024.09.004
- Shishido, E. (2025). Clinical features and management of α-Gal syndrome. World Allergy Organization Journal, 18(1), 100895. https://doi.org/10.1016/j.waojou.2024.100895
- McGill, S. K., & Commins, S. P. (2023). Alpha-Gal syndrome: A practical guide for internists. Clinical Gastroenterology and Hepatology, 21(4), 865-873. https://doi.org/10.1016/j.cgh.2022.10.017
- Peterson, M. J. (2024). Red meat allergies and the α-Gal epitope: An overview. Annals of Allergy, Asthma & Immunology, 133(6), 618-625. https://doi.org/10.1016/j.anai.2024.05.011
- Thompson, C., Wilson, J. M., Platts-Mills, T. A. E., et al. (2023). Geographic distribution of suspected α-Gal syndrome cases—United States, January 2017–December 2022. Morbidity and Mortality Weekly Report, 72(30), 819-824. https://doi.org/10.15585/mmwr.mm7230a2
- Salzer, J. S., Varela-Stokes, A., Commins, S. P., et al. (2022). Tick bites and red meat allergy in the United States. The Journal of Allergy and Clinical Immunology, 149(2), 736-743.e2. https://doi.org/10.1016/j.jaci.2021.09.013
- Young, I., et al. (2021). Tick bites and the development of mammalian meat allergy: A systematic review. Ticks and Tick-borne Diseases, 12(3), 101682. https://doi.org/10.1016/j.ttbdis.2021.101682
- Hamblin, J. (2014, July 30). Can ticks make you allergic to red meat? The New Yorker. https://www.newyorker.com/tech/annals-of-technology/can-ticks-make-you-allergic-to-red-meat
- Miller, K. (2025, March 20). CDC confirms black-legged ticks can cause red meat allergy in humans. Health.com. https://www.health.com/cdc-reports-red-meat-allergy-alpha-gal-syndrome-11707071
